Η φωτιά και τα καιρικά φαινόμενα πρωταγωνιστούν ως οι βασικότερες αιτίες επί συνόλου ασφαλιστικών αποζημιώσεων στην Ελλάδα. Η εφαρμογή του νέου Πυροσβεστικού Κώδικα Π.Δ.41/2018 και τα έντονα καιρικά φαινόμενα των τελευταίων δύο ετών έριξαν την φωτιά από νο.1 αίτιο στη θέση νο.2 αλλά και πάλι μία στις πέντε ασφαλιστικές αποζημιώσεις που δόθηκαν το 2020 έχουν ως αίτιο τους την φωτιά (Μεγαλοοικονόμου, 2022).

Ο νέος Πυροσβεστικός Κώδικας Π.Δ. 41/2018 αποτέλεσε ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση μιας και εναρμόνισε ξεκάθαρα την Ελληνική πραγματικότητα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και ιδιαίτερα με το σειρά πρότυπων ΕΝ 54. Παρόλα αυτά, ενώ έχει ομαλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό το μελετητικό πλαίσιο μίας εγκατάστασης πυρασφάλειας, ο κώδικας δεν έχει προβλέψει τις διαδικασίες ελέγχου της καλής λειτουργίας και συντήρησης του ιδίου συστήματος ενεργητική πυροπροστασίας μίας εγκατάστασης, όπως απαιτείται από τη Πυροσβεστική Διάταξη Π.Δ. 12/2012 και το νόμο 4442/2016 περί νέου θεσμικού πλαισίου για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό το κενό έρχεται να καλύψει ο νόμος 4512/2018 περί ρυθμίσεων για την εφαρμογή των Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής.

Συγκεκριμένα, ο ν. 4512/2018 ορίζει την άσκηση εποπτείας στους οικονομικούς φορείς, χωρίς να εστιάζει μόνο στον έλεγχο αλλά σε ένα ευρύτερο σύνολο ενεργειών που θα εξασφαλίζουν την συμμόρφωση με την κείμενη νομοθεσία και δεν θέτουν σε κίνδυνο πτυχές του δημοσίου συμφέροντος. (Τσαβαλόπουλος, 2022). Με βάση τη νέα νομοθεσία, πλέον ορίζεται σύστημα διαχείρισης καταγγελιών, αξιολόγησης κινδύνου και προγραμματισμός ελέγχων από το Πυροσβεστικό Σώμα, ώστε να προβλέπονται διαδικασίες συμμόρφωσης και κυρώσεις σε περίπτωση μη εφαρμογής.

Με βάση το τρέχον προσχέδιο των φύλλων Ελέγχου, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα από τους ελεγκτές του Πυροσβεστικού Σώματος στην καλή λειτουργία και συντήρηση των Μόνιμων συστημάτων Ενεργητικής πυροπροστασίας. Συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις δυσμενούς αξιολόγησης η συχνότητα ελέγχων μίας εγκατάστασης μπορεί να είναι έως και 6 μήνες, ενώ προβλέπονται και άμεσοι επιτόπιοι έλεγχοι σε σημαντικές καταγγελίες . Σε περιπτώσεις αρνητικού ελέγχου οι κυρώσεις είναι αυστηρές, όπως ανάκληση πιστοποιητικού (ενεργητικής) πυροπροστασίας, επιβολή διοικητικού προστίμου ή ακόμα και προσωρινή σφράγιση καταστήματος ή εγκατάστασης.

Τα οφέλη ενός καλοσυντηρημένου συστήματος Ενεργητικής Πυροπροστασίας

Πέρα από τη συμμόρφωση με την πιο αυστηρή ελληνική νομοθεσία, διεθνείς έρευνες έχουν δείξει τα οφέλη ενός καλώς συντηρημένου συστήματος Ενεργητικής Πυροπροστασίας. Συγκεκριμένα, έρευνες στη Βρετανία έχουν δείξει ένα κόστος στις επιχειρήσεις £2900 ανά ψευδοσυναγερμό (Chagger, 2012) από τη διατάραξη της εμπορικής δραστηριότητας και της μείωσης της εμπιστοσύνης στα συστήματα Ενεργητικής Πυροπροστασίας. Μία από τις συνηθέστερες αιτίες ψευδοσυναγερμών είναι η ανεπαρκής συντήρηση και η είσοδος σκόνης ή ρύπων εντός των ανιχνευτών καπνού.

Συγκεκριμένα, από Βρετανικά στοιχεία, 17% των ψευδοσυναγερμών οφείλονται σε σφάλματα (fault) ενώ 11,5% στη σκόνη (Chagger, 2015), φαινόμενα που μπορούν να αποφευχθούν με σωστή συντήρηση του συστήματος Ενεργητικής Πυροπροστασίας και καλή τήρηση του βιβλίου ελέγχου, όπως προβλέπεται από τη Πυροσβεστική Διάταξη Π.Δ. 12/2012. Η ύπαρξη ψευδοσυναγερμών χωρίς σχολαστική συντήρηση και επίλυση των αίτιων οδηγεί σε λανθασμένες και επικίνδυνες πρακτικές, όπως μείωση της ευαισθησίας των ανιχνευτών, αδρανοποίηση ή ακόμα και σε μόνιμη σίγαση σειρήνων πυρασφαλείας. Έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου  Προτύπων και Τεχνολογίας των ΗΠΑ (National Institute of Standards and Technology, NIST) το 2021 δείχνει ότι ένας ανιχνευτής καπνού σε καλή λειτουργία μειώνει τον χρόνο αναφοράς στην Πυροσβεστική ενός συμβάντος φωτιάς κατά 19,2 λεπτά (NIST, 2021) με όλα τα προφανή οφέλη του μικρότερου χρόνου απόκρισης στο συμβάν (διάσωση ανθρωπίνων ζωών, μείωση έκτασης και κόστους ζημιών, μείωση χρόνου αποκατάστασης λειτουργίας εγκατάστασης).

Τα ανωτέρω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ρουτίνας συντήρησης του Συστήματος Ενεργητικής Πυροπροστασίας είναι πρωταρχικής σημασίας και πρέπει να τηρείται ευλαβικά. Με βάση το CEN/TS 54-14:2018 το πρόγραμμα συντήρησης ορίζεται ως εξής: 

• Καθημερινή συντήρηση από το Χρήστη της εγκατάστασης
  • Έλεγχος του Πίνακα Πυρανίχνευσης τουλάχιστον μία φορά στις 24 ώρες ώστε να γίνει επιβεβαίωση ότι δεν υπάρχουν νέα σφάλματα στο σύστημα και ότι η πράσινη ένδειξη ηρεμίας (quiescent) είναι ενεργοποιημένη.
  • Έλεγχος του βιβλίου συμβάντων για τυχόν νέα συμβάντα και λήψη των κατάλληλων μέτρων.

• Τριμηνιαία συντήρηση από το Χρήστη της εγκατάστασης
  • Έλεγχος ότι υπάρχει ελεύθερος χώρος τουλάχιστον 0,5 μέτρων κάτω και γύρω από κάθε ανιχνευτή.
  • Έλεγχος ότι δεν υπάρχουν εμπόδια που μπορούν να εμποδίσουν τη κίνηση των παραγώγων φωτιάς προς τους ανιχνευτές.
  • Έλεγχος ότι δεν εμποδίζεται η πρόσβαση στα κομβία πυρανίχνευσης.
  • Έλεγχος της λειτουργίας της εφεδρικής μονάδας παροχής ενέργειας στον Πίνακα Πυρανίχνευσης με αποσύνδεση του Πίνακα από την κύρια παροχή.

• Ετήσια συντήρηση από πιστοποιημένη εταιρία. Επιπλέον των ανωτέρω, πραγματοποιούνται και τα εξής:
  • Έλεγχος κάθε κομβίου πυρανίχνευσης.
  • Έλεγχος ορθής λειτουργίας κάθε ανιχνευτή φωτιάς της εγκατάστασης.
  • Έλεγχος ορθής λειτουργίας κάθε σειρήνας πυρανίχνευσης της εγκατάστασης.
  • Έλεγχος ενεργοποίησης κάθε συστήματος τύπου G (ΕΝ 54-1) της εγκατάστασης.
  • Έλεγχος καλής λειτουργίας του συνολικού συστήματος Ενεργητικής Πυροπροστασίας.

Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο ελέγχου των ανιχνευτών καθώς και όλες τις ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιούνται κατά τις διαδικασίες συντήρησης και ελέγχου αναγράφονται στο Παράρτημα (Annex) D του CEN/TS 54-14:2018. Να επισημανθεί ότι το προαναφερθέν παράρτημα αποτελεί νέα προσθήκη στο CEN/TS 54-14:2018 και είναι μία από τις σημαντικότερες διαφορές του προτύπου με το προηγούμενο CEN/TS 54-14:2004.

 

Αθανάσιος Ελευθερούδης Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Η/Υ 

 

Λίστα αναφορών:

Μεγαλοοικονόμου Π. (2022), Ασφάλιση Περιουσίας και Πυροπροστασία, 2^ο Διεθνές Συνέδριο ΕΛ.Ι.ΠΥ.ΚΑ για την Πυροπροστασία των Κατασκευών, Θεσσαλονίκη 20-21/05/2022.

Τσαβαλόπουλος Χ (2022), Νέο πλαίσιο Εποπτείας των Οικονομικών Δραστηριοτήτων, 2^ο Διεθνές Συνέδριο ΕΛ.Ι.ΠΥ.ΚΑ για την Πυροπροστασία των Κατασκευών, Θεσσαλονίκη 20-21/05/2022.

Chagger R. (2012), Reducing false alarms in buildings, BRE Global, available at: https://bregroup.com/insights/reducing-false-fire-alarms-in-buildings/

Chagger R. (2015), Live investigations of false fire alarms, BRE Global, available at: https://www.bre.co.uk/filelibrary/Briefing%20papers/107086-False-Alarms-Briefing-Paper--WEB-.pdf

National Institute of Standards and Technology, (2021), NIST Technical Note 2174: Response Time Impact of Smoke Alarms.

CEN/TS 54-14:2018, Fire detection and fire alarm systems – Part 14: Guidelines for planning, design, installation, commissioning, use and maintenance, Technical Committee CEN/TC 72.